WprowadzenieW odpowiedzi na wystrzelenie, przez Związek Radziecki w 1957 roku pierwszego sputnika, rząd USA zlecił utworzenie Agencji Badań Strategicznych (ARPA - Advanced Research Projects Agency), której zadaniem było unowocześnienie armii amerykańskiej. W latach 60., w czasie trwania kryzysu kubańskiego ARPA, na zlecenie Departamentu Obrony USA, podjęła działania nad doskonaleniem dowodzenia i łączności w warunkach wojny nuklearnej. Celem miało być stworzenie sieci komputerowej, która mogła funkcjonować pomimo ataku atomowego. Pierwsze prototypowe fragmenty sieci powstały w Stanach Zjednoczonych w latach 1966-1967, w początkach lat 70. dołączyły amerykańskie instytucje spoza resortu obrony (m.in. University of California, Massachusetts Institute of Technology, uniwersytety Stanford i Harvard). W roku 1972 ARPAnet obejmował już 23 komputery, które zajmowały przestrzeń całego pokoju. W roku 1973 do sieci dołączyły komputery europejskie z University College w Londynie i Królewskich Zakładów Radarowych w Norwegii. W 1974 roku wysłany został pierwszy e-mail i po raz pierwszy użyto nazwy internet. W 1989 roku w szwajcarskim instytucie fizyki cząstek elementarnych narodził się pomysł, który stał się podstawą do stworzenia stron WWW (World Wide Web). Miały one ułatwić i przyspieszyć wymianę danych naukowych. W latach 90 powstały pierwsze przeglądarki graficzne tych stron. Wraz z ogromnym postępem technicznym, coraz więcej użytkowników komputerów ma dostęp do światowej sieci komputerowej - internet. "Żeglowanie" po sieci może stać się tak pasjonującym zajęciem, że bez wahania odsuwane zostają na bok - szkoła, praca, rodzina i znajomi. Pojawiło się określenie internauta tj. osoba, która przynajmniej raz w miesiącu korzysta z Internetu (definicja zaproponowana przez amerykańskie Internet Advertising Buremu). Wkrótce okazało się, że w sieci internetowej można znaleźć wiele bardzo interesujących informacji oraz całe setki przyjaciół, z którymi można "porozmawiać" przy pomocy klawiatury. Czasami kontakty wirtualne materializują się i przybierają postać "internetowych" małżeństw, których liczba stale rośnie. Internet ma również swoje ciemne strony. Pojawiła się bowiem przestępczość internetowa (pedofilia, kradzież kart kredytowych czy naruszanie praw autorskich), łatwiejszy stał się dostęp do pornografii, łatwiej przychodzi nawiązywanie przygodnych kontaktów seksualnych, a ponadto wiele osób odczuwa destrukcyjny wpływ internetu i samego komputera na zdrowie psychiczne. Szacuje się, że internetem posługiwało się, że w roku 2003 - 580 mln osób (w 1997 roku - 100 mln, w 1999 roku - 200 mln a pod koniec 2000 roku ponad 400 mln. osób). Z badań przeprowadzonych przez Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne wynika, że około 6% osób korzystających z internetu jest od niego uzależnionych a ok. 30% traktuje go jako sposób na ucieczkę od rzeczywistości. Badania wykazały, że 25% internautów uzależniło się w ciągu pierwszych 6 miesięcy od rozpoczęcia wędrówek po sieci, 58% - w ciągu 6-12 miesięcy, a 17% - po ponad roku. Podczas 107 dorocznego spotkania Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego w Bostonie w 1999 roku, zwracono m.in. uwagę na fakt, że ponad połowa osób zdiagnozowanych jako uzależnione od internetu ma poważne problemy małżeńskie, zaś sam internet prowadzi do izolacji społecznej, bowiem wiele osób spędza mniej czasu z realnymi ludźmi niż z komputerem. Badania przeprowadzone w 2000 roku, na grupie 1012 internautów wybranych w próbie kwotowej wykazały, że 43% polskich internautów to ludzie w wieku 18-25 lat, a 20% - w wieku 26-35 lat. Kobiety stanowią wśród nich 37%. Co trzeci korzystający z sieci mieszka w mieście liczącym powyżej 5oo tys. mieszkańców. 58% ankietowanych łączyło się z internetem codziennie lub kilka razy w tygodniu. Szacuje się, że odsetek korzystajacych z internetu zbliża się w Polsce do 20% ogółu społeczeństwa, a dostęp do internetu miało w 2002 roku ok. 7 milionów Polaków. Szacuje się, że odsetek korzystających z internetu przekroczył w Polsce w 2004 roku - 20% ogółu społeczeństwa. Wprawdzie, na dzień dzisiejszy szacuje się, że tylko ok. 20% użytkowników komputera uzależnia się, jednak uzależnieni od sieci i od komputera stanie się prawdopodobnie jedną z plag XXI wieku i chyba jest tylko kwestią czasu oficjalne zaklasyfikowanie uzależnienia od internetu jako jednostki chorobowej. Jak na razie brak jest jednak oficjalnej nazwy dla tego zjawiska. Obok "uzależnienia od internetu" funkcjonują takie określenia jak: siecioholizm (netoholism), sieciozależność (netaddiction), cyberzależność (cyberaddiction), internetoholizm, internetozależność, infoholizm, infozależność oraz uzależnienie od komputera - computer addiction). Jednocześnie trzeba pamiętać, że oprócz osób uzależnionych od internetu istnieje bardzo duża grupa osób korzystających z internetu bądź z samego komputera w sposób szkodliwy dla zdrowia w sensie fizycznym (np. kłopoty ze wzrokiem, zespół "cieśni nadgarstka", zmiany w kręgosłupie czy tzw. RSI - Repetitive Strain Injury tj. zespół powtarzających się urazów wynikających z przewlekłego przeciążenia układu mięśniowo-stawowego, charakteryzujący się bólami ramion, przedramion, nadgarstków i dłoni), społecznym (np. zaniedbywanie, rodziny, pracy, nauki) czy psychicznym (stopniowe "wchodzenie" w uzależnienie). Internet przyniósł ze sobą również wiele jeszcze innych zagrożeń. Wśród nich można wymienić przekazy siejące nienawiść i przemoc, dezinformację, nieuczciwe praktyki konsumenckie oraz przestępstwa seksualne. Coraz poważniejszym problemem stają się różnego rodzaju oszustwa dokonywane przy pomocy internetu. Wśród nich rozpowszechnił się tzw. phishing. Phishing jest to rodzaj oszustwa, którego celem jest kradzież tożsamości. Polega ono na tym, że oszust stara się wyłudzić od potencjalnej ofiary jej dane osobowe takie, jak numer karty kredytowej, hasło, dane dotyczące konta lub inne informacje. Robi to pod fałszywym pretekstem osobiście, przez telefon lub przez Internet. Użytkownik-ofiara phishingu proszony jest o zadzwonienie do centrum obsługi klienta, gdzie operator bądź system interaktywnej informacji głosowej czeka na podanie numeru konta, numeru PIN, hasła lub innych ważnych danych osobowych, aby przejąć tożsamość użytkownika i uzyskać dostęp do jego konta. Często osoba po drugiej stronie słuchawki twierdzi, że konto zostanie zamknięte lub użytkownik będzie miał inne problemy, jeśli nie udzieli wymaganych informacji. Zazwyczaj do oszustw znanych jako phishing wykorzystywano wiadomości e-mail, kierujące potencjalne ofiary na fałszywe strony sieci Web w celu wykorzystania tożsamości ofiary. Amerykańska psycholog dr Kimberly Young wyróżnia pięć podtypów uzależnienia związanego z komputerem, tj. erotomanię internetową (cyberseksual addiction) - np. oglądanie filmów i zdjęć o charakterze pornograficznym, uczestniczenie w chatach o tematyce seksualnej; socjomanię internetową czyli uzależnienie od internetowych kontaktów społecznych (cyber-relationship addiction) - np. chat-roomy, grupy dyskusyjne, poczta elektroniczna, które zastępują rodzinę i przyjaciół. Osoba uzależniona sprawdza obsesyjnie czy pojawił się ktoś nowy w chat-roomie bądź na forum grupy albo sprawdza skrzynkę e-mailową. Jednocześnie wpada w niepokój a nawet w panikę, kiedy nie ma dostępu do internetu. Z badań wynika na przykład, że są osoby, które potrafiły wysłać nawet 350 e-maili i otrzymać 400 e-maili w ciągu jednego dnia. Co drugi internauta w Polsce wykorzystuje sieć do zawierania nowych znajomości (OBOP 2005). Kolejny podtyp to uzależnienie od sieci internetowej (net compulsions) - np. uzależnienie od gier hazardowych (internetowy patologiczny hazard w kasynach sieciowych), od gier sieciowych (przeciwnik jest żywym człowiekiem, który również siedzi w tym momencie przy monitorze), od aukcji czy zakupów on-line; przeciążenie informacyjne czyli przymus pobierania informacji (information overload) - np. poszukiwanie nowych informacji, przeszukiwanie baz danych; uzależnienie od komputera (computer addicion) - np. gry komputerowe. Do tych podtypów można dodać jeszcze uzależnienie od blogów polegające na śledzeniu cudzych historii życia opisywanych na stronach internetowych lub opisywaniu własnych historii. Jako formę uzależnienia od internetu można także traktować hakerstwo. Rozwój uzależniania od internetu, podobnie jak i inne uzależnienia, charakteryzuje się swoistą dynamiką i można w nim wyróżnić kolejne etapy: 1. zetknięcie się i zafascynowanie internetem jako nowością, poznawanie jego możliwości, "wejście" w nową rzeczywistość, poczucie "więzi z całym światem" czy "braku granic", 2. zwrócenie uwagi na fakt, że korzystanie z internetu ułatwia odprężenie się i pomaga w zredukowaniu dyskomfortu (napięcia, poczucia samotności itp.), 3. coraz bardziej regularne korzystanie z internetu w celu regulowania swoich stanów emocjonalnych 4. postępujące ograniczanie kontaktów z bliskim otoczeniem (wycofywanie się ze świata realnego, zobojętnienie społeczne) na rzecz kontaktów wirtualnych i poświęcanie im coraz większej ilości czasu, 5. poczucie dyskomfortu w sytuacjach ograniczonego dostępu do internetu 6. pojawienie się problemów społecznych, zdrowotnych, finansowych itp., których związek z korzystaniem z internetu nie ulega wątpliwości. Pojawia się czasami pytanie - kto może być bardziej podatny na uzależnienie od internetu. Można tu wymienić całą listę takich osób. Bardziej zagrożone będą np. osoby młode, sfrustrowane i zagubione w świecie dorosłych, osoby z problememi emocjonalnymi czy zaburzeniami afektywnymi; osoby mające problem z bezpośrednim kontaktowaniem się z innymi; osoby z poczuciem niskiej wartości potrzebujące dowartościowania; osoby poszukujące przyjaźni, romansu, narzekające na swojego męża lub żonę; osoby z nieleczonymi dysfunkcjami seksualnymi czy osoby cierpiące na inne uzależnienia, które traktują internet jako "bezpieczną" używkę. W 1995 roku powstało w Nowym Jorku Centrum Uzależnienia od Internetu (COLA - The Center for On-Line Addiction) założone przez wspomnianą już wcześniej dr Kimberly Young, a Ivan K. Goldberg, psychiatra z Uniwersytetu Columbia założył w tym samym roku internetową Grupę Wsparcia dla Osób Uzależnionych od Internetu. Dzieki inicjatywie Richarda A. Scott'a, który na swojej stronie internetowej opisał własną historię zmagania się z internetem, powstała grupa Anonimowych Internetoholików (Net-aholics Anonymous). Opracowano, opartą na doświadczeniach Anonimowych Alkoholików, wersję Dwunastu Kroków dla uzależnionych od internetu. Rozmowy przez internet (IRC - Internet Relay Chat) zapoczątkował Fin Jarkko Oikarinen, a osoby które nie potrafią obyć się bez nich można nazwać IRCoholikami. Istnieją także grupy Chataholics Anonymous czyli osób uzależnionych od rozmów poprzez internet (ang. chat = rozmowa, pogawędka). Warto też wiedzieć, że funkcjonuje, oparta na Programie Dwunastu Kroków, grupa Appleholics Anonymous (anonimowych osób uzależnionych od komputerów osobistych Mc Intosh firmy Apple) Ponieważ uzależnienie od internetu jest jeszcze w Polsce bardzo mało znane i nie ma jednowyrazowej nazwy poddaję pod dyskusję propozycję przypisania temu uzależnieniu polskiej nazwy - siecioholizm zamiast obco brzmiących nazw takich jak netoholizm, IRCoholizm, weboholizm czy internetoholizm. opr. dr n. med. Bohdan T. Woronowicz |
Umieszczenie na tej stronie reklamy ośrodka nie oznacza wcale, że dany ośrodek jest przez nas rekomendowany